Endüstriyel Kalibrasyon
Endüstriyel kalibrasyon, sanayide, üretimde ve testlerde kullanılan ölçüm cihazlarının; insan hayat kalitesini korumak, güvenli üretim süreçleri oluşturmak ve akademik araştırmalarda kullanılmak üzere yeterli doğrulukta çalıştığının güvence altına alınmasına yönelik faaliyetler bütünüdür.
Endüstriyel Cihazlarda Kalibrasyonun Amaç ve Önemi
- Ölçüm sistemlerinde izlenebilirliği sağlar.
- İşletmenin üretim ve hizmet faaliyetlerinin ulusal ve uluslararası standartlara uygun yürütülmesini temin eder. Bu sayede işletmenin güvenilirliği ve sürdürülebilirliği artırılır.
- Ürünlerin güvenlik, ticaret ve yasal uygunluk açısından gerekli koşulları karşılayıp karşılamadığının kontrol edilmesini sağlar.
- İşletmede güvenli ve sürdürülebilir bir teknik altyapı kurulmasına olanak tanır.
- Üretim, hizmet ve ticaret süreçlerinin hızlı, verimli, güvenilir ve kaliteli bir biçimde yürütülmesine katkı sağlar.
- Hatalı ölçümlerden kaynaklanan zaman, iş gücü ve prestij kayıplarının önüne geçer.
Kalibrasyonun Gerekli Olduğu Durumlar
- Cihazın ilk kez kullanılması ya da yeni satın alınması
- Cihazın arızalanması veya fiziksel hasara maruz kalması
- Kullanım talimatlarına aykırı şekilde kullanılması
- Fonksiyonel arızaların meydana gelmesi
- Belirlenen periyotlarda bakımının yapılmaması
- Ayar mekanizmalarına müdahale edilmesi
- Ölçüm sonuçlarının güvenilirliğinin sorgulanması
Tıbbi Cihazlarda Kalibrasyon Sıklığını Etkileyen Faktörler
- Ölçüm belirsizliği
- Cihazın uzun dönemli stabilitesi
- Kullanım amacı ve sıklığı
- Kabul edilebilir sapma sınırları
- Sektörel tecrübe ve normatif düzenlemeler
Metrolojinin Alt Dalları
Bilimsel Metroloji:
Uluslararası geçerliliği olan primer standartların ülke düzeyinde oluşturulmasıyla ilgilenir. Türkiye’de bu faaliyetler TÜBİTAK bünyesindeki Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME) tarafından yürütülmektedir.
Endüstriyel Metroloji:
Bilimsel metroloji kapsamında belirlenen primer standartlara izlenebilirliği sağlanmış sekonder standartlarla, endüstride kullanılan izleme ve ölçüm cihazlarının kalibrasyonlarını kapsar. Türkiye’de bu görev 132 sayılı kuruluş kanunu kapsamında TSE’ye verilmiştir.
Kanuni (Legal) Metroloji:
Ticarete esas teşkil eden ölçü ve kontrol aletlerinin kalibrasyonu ile ilgilenir. Bu kategoriye giren cihazların kalibrasyonu zorunludur. Türkiye’de bu görev, 3516 sayılı Kanun kapsamında T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülmektedir.
Metre Konvansiyonu:
Uluslararası ölçüm sistemlerinin birliği, doğruluğu ve karşılaştırılabilirliğini sağlamak amacıyla 1800’lü yıllarda kurulan ve günümüzde birçok alt komiteyi içeren, 50’den fazla ülkenin üye olduğu organizasyondur. Ölçüm işlemlerinde uluslararası düzeyde güvenilir ve kabul edilebilir sonuçlar elde edebilmek için izlenebilirlik ve döngülü karşılaştırmalar temel alınır.
Uluslararası Metroloji ve Kalibrasyon Organizasyonları
CGPM (General Conference on Weights and Measures):
Metre Konvansiyonu’nun en üst karar organıdır. Üye ülkelerin delegelerinden oluşur ve en az altı yılda bir toplanır.
CIPM (International Committee for Weights and Measures):
CGPM üyeleri arasından seçilen 18 uzmandan oluşan bir komitedir. CGPM tarafından alınan kararların uygulanabilirliğini teknik düzeyde belirler. En az iki yılda bir toplanır.
BIPM (International Bureau of Weights and Measures):
Merkezi Fransa’nın Sèvres kentinde bulunan Uluslararası Metroloji Enstitüsü’dür. Başlangıçta fiziksel birimlerin prototiplerini geliştirmek amacıyla kurulmuş, günümüzde ise üye ülkelerin ulusal metroloji enstitüleri tarafından elde edilen etalonların karşılaştırmalı doğrulama faaliyetlerini koordine eden idari bir yapı hâline gelmiştir.
NMI (National Metrology Institutes):
Ulusal Metroloji Enstitüleri, CGPM’ye üye ülkelerin metroloji alanındaki temsilci kurumlarıdır. Türkiye’de bu görev TÜBİTAK UME tarafından yürütülmektedir. tarafından karara bağlanmış fiziksel birimleri realize etmek ve bunları BIPM’nin kapsamındaki uluslararası karşılaştırmalara (Intercomparision) dahil ederek elde edilen etalonunun (standardın) primer seviye bir standard olmasının ve dolayısıyla izlenebilirliğin sağlanabilmesi için kurulmuş ulusal seviyede kuruluşlardır.
